DE  BERGEN  VAN  LILLE

Iedereen die via Antwerpen-Gent-Lille naar Frankrijk rijdt met de auto ziet de trieste kolenbergen als restant van de vele nu gesloten kolenmijnen. Elk jaar na het eerste weekend van  september staat er opeens een tweede. Een berg van 500 ton mosselschelpen, want hét gerecht tijdens de braderie van Lille is 'Moules Frites'. Vroeger was het gebraden kip, maar na een ernstige kippenziekte is men overgestapt op mosselen en dat is al 2 eeuwen zo gebleven.  In de Middeleeuwen was  Lille Vlaams gebied en 'rôti' in het Vlaams is gebraden , daar komt het woord Braderie van. De lege mosselschelpen werden  tijdens de braderie naast elk restaurant op een berg gestort en wie de hoogste berg had kreeg maandagmorgen eeuwige roem. Nu zijn er geen mosselbergen meer, want om hygiënische redenen worden de schelpen nu naar 3 vaste punten gebracht. Van 10 kilo lege mosselschelpen maakt men  sinds dit jaar één vierkante meter grijs-violette tegels, verkoopprijs 45 euro. Over een maand leverbaar. Procedé ontwikkeld door een student uit Lille. Alleen voor de kolenbergen zijn  nog steeds geen oplossingen, behalve voor één. Dat is skipiste geworden.

                                                              DE  LEIE

Vanaf de Franse grens is de Leie gekanaliseerd en  geschikt voor de grote beroepsvaart. Langs  het vroegere jaagpad volgde ons een Belgische dame met haar elektrische fiets. Ze stond af en toe stil en zwaaide enthousiast. Wij herkenden haar niet meteen, maar het  was Ellen, een vriendin uit Gent !  Wij hadden haar gebeld dat wij  die zondag van plan waren richting Gent te varen. Maar dat zij ons tegemoet zou fietsen  was voor ons een verrassing. In Deinze ontmoetten wij elkaar. De volgende dag vertrokken wij met zijn drieën naar Gent. De Leie wordt een  kronkelige riviertje tussen Deinze en Gent en wij  varen in één van de mooiste stukken vaarwater van België. Destijds zeer geliefd bij landschapschilders denk aan de school van Sint Martens Latem. Één oever is  overgenomen door  gefortuneerde Belgen. Je vaart langs zeer riante 'Hollywood"villas  met prachtige tuinen en de overkant is onbebouwd met een nog steeds onbedorven schilderachtig  landschap. Dit gedeelte van de Leie is een  juweeltje om door heen te varen.

                                                        GENT

                                

De Leie kronkelt ook door Gent, je vaart de stad in  met vele  bruggen door. Na de Brusselsepoortsluis eindigt de Leie  in de Schelde bij Portus Ganda. Daar is een gelijknamige passantenhaven, vlakbij het centrum van de stad en toch rustig.  Ellen gidste ons de volgende dag door Gent met zijn  rijk verleden en vele  kerken vlakbij elkaar. Moderne architecten hebben in België meer vrijheid, worden minder geremd door gemeenteverordeningen,  wat resulteert in luxueus opgeknapte huizen met veel glas en een dakterras.  Gedempte grachten worden weer bevaarbaar gemaakt en in de oude haven veranderen de vroegere havengebouwen in nieuwe appartementen.  In het weekend hebben alle vaste bewoners van de haven  de leden van de vereniging van Hodgkin- patiënten uitgenodigd voor een rondvaart. We hebben bijna alle boten uit Gent met in totaal 80 gasten aan boord langs zien varen die middag.

                                                    COMMERCE

Naar het noorden varend kon ik kiezen tussen twee kanalen.  Het Canal  Saint Quentin met 2 tunnels, 1100 meter en 5600 meter lang.  In de laatste tunnel wordt je gesleept de enige tunnel in Frankrijk waar dit nog gebeurd. Waarom weet niemand , waarschijnlijk uit historisch besef  aan vroegere tijden. En het Canal du Nord, ook met 2 tunnels, 1060 meter en 4650 meter lang.  Maar je mag zelf door de tunnels varen. Ik koos voor het laatste kanaal, ik heb liever zelf alles in de hand. Ook dankzij verhalen met meerdere boten achter elkaar vastgemaakt in de tunnel van St Quentin , botsend  tegen de kanten  en dat bijna 2 uur lang. De 'commerce' neemt ook het Canal du Nord en dat betekent veel vrachtvaart.  Niet zoveel als op het Amsterdam-Rijnkanaal en omdat de maximale snelheid 10 km en de oevers schuin oplopend zijn geeft dat weinig problemen voor de pleziervaart.  De eerste dag schoten we op tot rond 3 uur en we achter een langzaam varende geladen 'commerce'  kwamen.  Passeren heeft geen zin, daarvoor volgen de sluizen elkaar te snel op en beroepsvaart heeft altijd voorrang. Veel aanlegplaatsen voor de pleziervaart zijn er niet en schuine kades  zijn ook geen optie.  In de langste tunnel is halverwege extra ruimte gemaakt zodat schepen elkaar kunnen passeren.  Ook dat scheelt tijd maar is wel een aparte ervaring. Goed plannen heeft enige zin, maar het blijft een loterij.  Zo vroeg mogelijk gaan varen ( om 6.30 gaan de sluizen open) en helaas eerder stoppen bij tegenslag als daar tenminste gelegenheid voor is.  In twee en een halve dag waren we opeens in de buurt van Lille.

EEN   'LOOGMANNETJE'

Het Canal du Nord is 95 km lang  en heeft 19 sluizen met een verval van steeds rond de zes meter. Bij omlaag sluizen verdwijnt de helft van het water van de 90 meter lange sluis in een spaarbekken ernaast, de andere helft in het kanaal.  Omhoog wordt eerst het spaarbekken  geleegd in de sluis, daarna aangevuld door kanaalwater. Dat scheelt veel waterverlies en gaat heel snel. De sluisdeur zie je langzaam omhoog worden getrokken met een enorm watergordijn eronder.  De sluis uitvarend krijgt je boot een wasbeurt, zoals in de 'wasstraat van Loogman' in Aalsmeer! Om de paar uur een 'Loogmannetje'!

                                              LILLE

Eind augustus waren we in de buurt van Lille, waar in het eerste weekend van september de grootste braderie van Frankrijk wordt gehouden. Al in de 12e eeuw kwamen kooplieden van heinde en verre naar deze stad. Gedurende deze 'grand foire ' kon men de koopwaar verkopen zonder belasting daarover te betalen. In de 16e eeuw werd het toegestaan om ook gebruikte huishoudelijke spullen te verkopen. En nu komen er  jaarlijks ruim 2 miljoen mensen  naar Lille. Met een onderbreking in 2016 na de aanslag in Nice. Dit jaar zijn er  3000 extra man politie op de been en rond het centrum zijn 600 betonblokken geplaatst van elk 2 ton. In Lille is (nog) geen echte jachthaven en daarom lagen wij 5 km verderop in Wambrechies. De stad was veranderd in een vesting waar wij met een veilig gevoel met het openbaar vervoer in 15 minuten in hartje centrum waren.

STROOM  IN  DONJEUX

In Donjeux  kwam een kleine zeilboot aanmeren met aan boord twee door de zon getaande mannen.  Ze wilden ook stroom. Ik had uitgezocht dat bij de dichtstbijzijnde stroompaal van de 4 aansluitingen er slechts één werkte, die had ik in gebruik genomen. Zij waren aangewezen op de 2e paal verderop. Zij hadden een gewone stekker en de aansluitingen waren met z.g. caravan aansluiting. Dat paste niet. De stekker werd losgehaald en de 2 draden werden in het stopcontact gestopt. Jus? Non! En na de 2e keer was er wel 'jus', stroom dus. Dit is methode 'Manouche', zo vertelde de oudste van de twee. De zigeunermanier. Op de waterkraan kan je niks aansluiten en je moet op een knop drukken om water te krijgen.  Ik heb een speciale aansluiting en met een Tie-wrap blijft de knop ingedrukt, een wat geciviliseerde 'Manouche'.  Zij maakten het uiteinde van de slang met een aansteker warm, drukte die over het tappunt en drukken maar op de knop. Tank eenmaal vol dan snij je de slang bij de kraan af. De jongste van de twee vertelde dat hij de boot in St Valery-sur-Somme had gekocht en de boot met een 4pk buitenboordmotor  naar zijn thuishaven in Sete bracht.  Dat verklaarde het!  Tijdens de 2e WO moesten alle bewoners langs de kust tussen Marseille en de Spaanse grens hun huis verlaten van de Duitse bezetters. Na hun nederlaag en vertrek in '45 hebben Roma- en Sjintizigeuners uit Spanje die huizen snel ingepikt. De oude bewoners konden eenmaal teruggekeerd niets daar tegen uitrichten. Een situatie, die nog steeds niet is opgelost. Als je ambitie hebt om burgemeester te worden in een stadje langs de kust moet je vooral gedecideerd zeggen dat je aan dit  misverstand een eind gaat maken.  Die begeerde baan krijg je dan zeker, het probleem blijft onopgelost bestaan. Iemand vertelde mij dat als je  een zaak begint in die dorpen/steden de politie elke maand langs komt voor 'een envelopje',  als protectie.  Ook dat is 'Manouche'!

DOUAI

Een eeuwen oud stadje dat net als wij in de Nederlanden vroeger lang Spaans geweest ( Philips II ) is, heeft een universiteit gehad ( verhuisd naar Lille) en een gerechtshof ( nu alleen nog een hof van beroep). Het parlement van Vlaanderen heeft er een tijd vergaderd, alleen het gebouw staat er nog.  In het centrum staan nog meer oude gebouwen met als klapstuk het stadhuis met een fraaie toren, een Belfort met bovenin het grootste carillon van Frankrijk ( 62 klokken). Dit alles in schrille tegenstelling tot de arbeidershuisjes in de buitenwijken. Uit de tijd van  de steenkoolwinning in de omgeving. Door het stadje loopt het riviertje de Scarpe en zo zijn wij in Douai gekomen.  Als enige boot in de Halte Nautique met aan beide zijden luxe appartementen  durfden wij daar een week lang te liggen.  Wij maakten een rondvaart over de Scarpe met uitleg over de vroegere industrie langs de kades. Met zeer volumineuze zwemvesten aan in een klein bootje met gids voeren wij langs onze eigen boot. En langs vierkant 'geschoren'bomen, die hoe groot ze ook allemaal in deze vorm gesnoeid waren.

BETHUNE

Met de boot in Douai maakten wij per trein uitstapjes naar o.a. dit stadje. Voor een grote braderie/brocante op een maandag. Maandag ? Het weekend ervoor was er in  Bethune het jaarlijks Retrofestival geweest. Met oude auto's, muziek en iedereen in kleren uit de jaren voor de 2e WO. De dag erop steevast een braderie en dat is dus de maandag. Het stadje heeft veel te lijden gehad van de eerste WO en is daarna weer opgebouwd in de tijd van de Art Deco.  Midden op de Grote Markt een middeleeuws Belfort enkele huizen uit vroegere eeuwen maar ernaast een stadhuis met aan de andere kant een tiental kleine huisjes , Art Deco, allemaal anders ook in kleur.  Dit geheel zou in Disneyland niet misstaan.  Wij dronken koffie in een soortgelijk klein café, waar binnen rond  10 uur menigeen al aan het bier zat om de nadorst van het feest van de vorige dag weg te werken.

MIRAGES  A  DEUX

Iedereen die in Frankrijk is geweest kent het wel. Zit je in alle stilte in de schaduw van een boom een boekje te lezen dan opeens wordt die stilte wreed verstoord door een laagvliegende straaljager van het Franse leger. Ben je bekomen van de schrik dan komt de tweede overvliegen, soms zelfs een derde. Zij vliegen altijd in konvooi.  Boven St Dizier vaar je op het Canal entre Champagne et Bourgogne vlak langs hun thuisbasis. En inderdaad wij mochten van dichtbij hun start ook nog eens meemaken. Vlak achter elkaar stegen twee Mirages op , vlak over onze boot.  Horen en zien verging, alles trilde. En we zijn toch wel wat gewend in Aalsmeer vlakbij Schiphol. Het is hier dunbevolkt gebied dus waarschijnlijk weinig klachten van de bevolking. Maar koop zeker geen  2e huis in de buurt van St Dizier ! 

                                              BAIGNADE  INTERDITE

Niets leuker als het warm is dan zwemmen. In het kanaal doe je dat niet gauw, ondiepe oevers, veel waterplanten langs je benen dankzij het warme weer en in het midden iets meer dan 2 meter diep. Maar een gevulde sluis... Ideaal ! De VNF wil dat natuurlijk niet. Overal bordjes verboden te zwemmen en in de plaatselijke pers plaatsen ze berichten .hoe gevaarlijk het wel niet is. Als grootste probleem noemt de VNF : je kan verdrinken in het troebele water.  En als tweede volgt de kans op leptospirose.  Maar als de sluis  gunstig ligt in het dorp trekt niemand zich iets daarvan aan , dan is het gratis zwemmen. Altijd 3-4 meter water onder je  en een trap om uit het water te klimmen.  En die paar boten  die langs komen , geen probleem. Dan is er ook weer vers water in het 'zwembad'! En de sluismeesters ?  Die wonen al lang niet meer bij de sluis zelf.  Alle sluizen zijn geautomatiseerd. Ze rijden rond en je ziet ze alleen bij sluisproblemen.

                                             EEN   SCHEVE  BOOT  VAREN

Wij moesten wachten op een boot die in de sluis lag. En die boot  ging steeds schever liggen. Een kwestie van zich ophangen leek ons. Dat is altijd de schrik van elke schipper. Bij mij ligt altijd een scherp kartelmes paraat.  Het gebeurt altijd als je wordt afgeleid. Zo is dat ons helaas ook wel eens overkomen. Het duurde minstens één minuut voor het druk heen en weer rennende echtpaar de zaak onder controle had. Met klap kwam het schip schommelend terug op het water en voer rustig de sluis uit. Het waren Engelsen. Wij zouden zeggen sorry we hebben  stom gedaan in de sluis, ons opgehangen!  Maar het klonk heel cool toen ze eindelijk de sluis uit langs ons voeren:  ' Sorry for the delay, but we had some difficulties  with our ropes! "