2015-4-25

BRIARE - LE CANAL

Een klein stadje en op het eerste gezicht niks bijzonders, maar met verrassingen. Het stadje ligt ongeveer een 120 km ten zuiden van Parijs op randje Bourgogne en de Loiret. Deze winter hebben wij de boot hier achtergelaten in een haven met een 60 boten en een energieke vrouwelijke Nederlandse havenmeester.  

De eerste verrassing hier is de beroemde brug over de Loire. Rond 1650 was er een kanaal van Briare naar Parijs, om de hoofdstad van alles te voorzien. Vanuit het zuiden vanuit Digoin kon je alleen via de grillige Loire over een honderd kilometer naar Briare toe varen. Een tocht niet zonder gevaren. Een eeuw later werd het Canal lateral à la Loire gegraven vanaf Digoin tot aan Chatillon sur Loire, een paar kilometer van Briare vandaan, maar wel aan de andere kant van de Loire. Een gevaarlijke oversteek was nodig. Er moest soms weken gewacht worden voor dit verantwoord was. Er lagen dan een 200 geladen, let wel niet gemotoriseerde, schepen te wachten aan beide zijden van de rivier op een gunstige waterstand en stroming voor de oversteek. Rond 1880 gaven stoomsleepboten enig soelaas. Maar rond 1890 kwam de definitieve oplossing. Een aquaduct over de Loire. Bij Briare is een verval van bijna 7 meter in de Loire niet ongebruikelijk. Betonnen pijlers zouden het water dan 'te veel ophouden', zodat een soort stuwdam ontstaat met overstromingsgevaar. Metalen pijlers zijn kleiner, even effectief en dat zou dit probleem ondervangen. Staal kwam in die tijd in opkomst, minder dikte nodig ca 2 cm, even sterk als ijzer en bij verwarming een gunstiger uitzettingscoëfficiënt. In de Loire werden 14 stalen waterdichte caissons met behulp van perslucht eronder afgezonken tot ze op de stevige kalklaag verankerd waren. Met deze techniek heeft Gustave Eiffel zich bemoeid. Vandaar dat dit aquaduct later de bijnaam kreeg: de horizontale Eiffeltoren. Op de pijlers kwamen aaneengeklonken stalen bakken van ruim 5 meter breed en 2 meter diep. Over een lengte van 662 meter. Op 16 augustus 1896 voer de eerste boot anoniem er over heen. Geen toeters en bellen. Want in Briare waren ze helemaal niet blij met het aquaduct. Zogenaamd toch bang voor overstromingsgevaar.

Maar meer door het gemis aan reuring en inkomsten van de wachtende boten. Voor de schepen was het een uitkomst. Per dag gingen het hele jaar door een 30 boten heen en weer. Het scheepvaartverkeer was zo druk geworden dat vanaf 3 uur in de ochtend tot 9 uur in de avond over de brug gevaren werd. Dat betekende wel dat dat het aquaduct verlicht moest zijn. In die tijd hadden nog maar 4 steden in Frankrijk elektriciteit. Maar een eigen klein turbinestation zorgde ervoor dat de 60 lantaarns op het aquaduct  konden branden. Tot 2003 was dit pont Canal in Briare van 662 meter het langste aquaduct ter wereld. Toen werd over de Elbe een aquaduct van ruim 900 meter gebouwd. Over beide aquaducten hebben wij gevaren. De mooiste blijft die in Briare met aan beide ingangen Jugendstil obelisken en de 60 versierde lantaarns. Dat hebben ze niet in Duitsland.

VERRASSING VAN DE BANK IN UW NADEEL

Zo gauw wij Frankrijk binnen rijden zoeken wij altijd direct een hypermarché op om te tanken. Het verschil met Nederland is groot. Voor benzine is dat ruim 20 cent per liter. Maar let op.

Als je betaalt met een bankkaart, krijg je de mededeling dat je voor maximaal 120 euro kan tanken. Stel je tankt voor 70 euro, vraagt een bonnetje maar dat is om een duistere reden op het laatst niet mogelijk. Later kijk je op de afschrijvingen en dan blijkt er 120 euro te zijn afgeschreven! En je hebt geen bewijs. Je stuurt direct een email naar de bank, want bellen vanuit buitenland is nog steeds duur. Na 2 dagen krijg je bericht dat dit de normale gang van zaken is(?). Eerst wordt het maximale bedrag afgeschreven, binnen een week wordt dat verrekend met het echte bedrag. En inderdaad na 5 dagen was het bedrag op mijn rekening herzien. Een wel erg omslachtige afwikkeling om te besparen op bankkosten. Het renteverlies is natuurlijk peanuts, maar van al die peanuts zal toch iemand wijzer worden? En als die verrekening uiteindelijk niet plaatsvindt? Kortom "Let Op Uw Saek"!

HET GEHEIM VAN BRIARE

Nog voor de bouw van het beroemde aquaduct was Briare al beroemd dankzij de ondernemersgeest van Jean Felix Bapterosse. Rond 1850 had hij in Engeland gezien hoe glazen knopen en kralen gemaakt werden. Met de hand en slechts 2 á 3 per uur. Hij ontwierp een stoommachine voor het productieproces en kon zo dit aantal opvoeren tot 500 per uur. 

In Parijs begon hij een fabriekje met enorm succes. In Engeland gingen mede daardoor alle bedrijfjes failliet. Daar vond men de investering van zo'n machine te groot. Uitbreiden in Parijs was niet mogelijk en zo kwam Bapterosse naar Briare, waar hij een aardewerkfabriek opkocht. Onder de noemer Emaux de Briare werden daar behalve knopen en kralen ook mozaïektegels gemaakt. Op het hoogtepunt werkten er 1500 man. Bapterosse was een ondernemer in de geest van het katholieke paternalisme. Men zorgde voor de arbeiders van de wieg tot het graf door woningen te bouwen, goede zorgvoorzieningen etc. Een normaal verschijnsel in die tijd. Andere voorbeelden zijn o.a. Michelin, Krupp, Solvay. En zoals wij op onze reis in Duitsland meemaakte, de lokomotieffabriek van Schwartzkopf in Wildau bij Berlijn. Daar was zelfs een casino voor de arbeiders! Behalve woningen voor de werknemers in Briare kwam hier ook een hospitaal, een nieuwe kerk en stadion. Naar de begrafenis van Bapterosse in 1885 kwamen maar liefst 10.000 mensen. De fabriek bestaat nog steeds wel in veel kleinere vorm. Alle restanten van de tegels en kralen werden door de jaren heen op een terrein gedumpt achter de fabriek. Zo ontstond een berg van een honderd meter lang en 10 meter hoog, waarop inmiddels ook bomen op groeien. Bekend als het geheim van Briare. Officieel mag je daar niet komen, je moet ook over een hek klimmen en dan zie je er het hele jaar door mensen met rugzakken en boodschappentrollies rondlopen om honderden kilo's zwaarder de onuitputtelijke berg af te komen. Deze plek is de droom voor iedereen die mozaïek maakt en kralen en knopen zoekt. Wij konden het niet laten om kralen te zoeken. Daar is aan boord nog wel plaats voor.